Co to jest skarga pauliańska?
Skarga pauliańska to narzędzie przydatne dla wierzycieli. Pozwala ono, finalnie, na skierowanie egzekucji do składnika majątku dłużnika, który starał się on ukryć.
Skarga pauliańska to rodzaj powództwa cywilnego. Powodem jest w tej sytuacji wierzyciel, przed którym dłużnik starał się ukryć składnik swojego majątku w celu uniknięcia egzekucji z niego – na przykład sprzedając albo darując nieruchomość osobie trzeciej.
Wierzyciel kieruje wówczas do sądu pozew, a pozwanym jest osoba trzecia, która nabyła nieruchomość. Wierzyciel wnosi do sądu o uznanie czynności prawnej pomiędzy dłużnikiem a osobą trzecia za bezskuteczną w stosunku do niego (wierzyciela). Takie rozstrzygnięcie powoduje dla wierzyciela stan, jakby nieruchomość nigdy nie wyszła z majątku dłużnika i umożliwia mu skierowanie do niej egzekucji komorniczej.
Skarga pauliańska należy do jednego z najtrudniejszych powództw prawa cywilnego, a to dlatego, że dla sukcesu postępowania należy wykazać szereg okoliczności przed sądem, a także spełnić dodatkowe warunki.
Skarga pauliańska ma zastosowanie w przypadku, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową. Każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
Po pierwsze korzyść majątkowa musi być uzyskana w wyniku dokonania czynności prawnej, a więc na przykład zawartej umowy sprzedaży albo darowizny. Po drugie czynność ta musi zostać dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli. W rozumieniu prawa, z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu. Oznacza to, że utracił zdolność wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, a więc takich, których termin zapłaty już nadszedł. Po trzecie, dłużnik musi być świadomy tego, że działał na niekorzyść wierzycieli. Dodatkowo, osoba, która dokonuje czynności prawnej z dłużnikiem, również o tym wie albo przynajmniej powinna wiedzieć.
Wszystkie wskazane wyżej okoliczności powinien wykazać powód, a więc wierzyciel, w toku procesu pauliańskiego. Jednak ustawodawca wprowadził również pewne domniemania, które nieco ułatwiają to zadanie. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika, uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Po drugie, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
W powyższych sytuacjach to nie wierzyciel musi wykazywać świadomość osoby trzeciej co do sytuacji majątkowej dłużnika. Ustawodawca przyjął bowiem pewne założenia. To osoba trzecia będzie musiała wykazać, że nie wiedziała o złej sytuacji majątkowej i działaniu z pokrzywdzeniem wierzycieli.
Informację o toczącym się postępowaniu ze skargi pauliańskiej można odnaleźć w księdze wieczystej poprzez wyszukiwarkę ksiąg wieczystych (Elektroniczne Księgi Wieczyste). Znajdzie się tam informacja – ostrzeżenie o toczącym się postępowaniu, a niekiedy nawet informacja o zakazie zbywania i obciążania nieruchomości (w zależności od wniosków złożonych przez wierzyciela w sądzie).
